O podwyższonym poziomie cholesterolu mówi się bardzo dużo. W telewizji bombardują nas reklamy środków obniżających jego poziom a w prasie znajdujemy sposoby walki z tym odwiecznym problemem. Czy jednak jest sposób by się go unormować i pozbyć się ryzyka chorób serca jakie wywołuje?

Choroby serca bowiem są najczęstszą przyczyną zgonów w Polsce. Wysoki poziom cholesterolu jest ich główną przyczyną zaraz po nadciśnieniu tętniczym.

Czym w ogóle jest cholesterol?

Jest związkiem chemicznym, którego pochodne występują w błonie każdej komórki zwierzęcej. Obecny w nich cholesterol wpływa na wiele pozytywnych procesów w niej zachodzących. Pewien procent cholesterolu wytwarzany jest w naszym organizmie, resztę dostarczamy z pożywieniem. Szacunkowo z pożywienia dostarczamy do organizmu ok. 20% cholesterolu, 80% produkuje nasza wątroba i jelito cienkie.

„Dobry” i „zły” cholesterol

Takie potoczne nazewnictwo używamy określając związek beta-lipoprotein (LDL) czyli zły cholesterol oraz związek alfa-lipoprotein (HDL) czyli dobry cholesterol. Frakcja LDL odpowiedzialna jest za przenoszenie cholesterolu z wątroby do komórek. Jeżeli w naszym organizmie jest zbyt dużo cholesterolu a komórki są nasycone, zaczyna się odkładać w naczyniach krwionośnych, zwiększając ryzyko miażdżycy i choroby wieńcowej. Frakcja HDL natomiast transportuje nadmiar cholesterolu z naczyń krwionośnych do wątroby. Dlatego tak ważne jest by zmniejszyć poziom frakcji LDL a zwiększyć poziom frakcji HDL.

Czynniki ryzyka

Wysoki poziom cholesterolu nie daje żadnych objawów klinicznych a powoli upośledza działanie naczyń krwionośnych co najczęściej prowadzi do niewydolności krążenia.  Istnieją jednak czynniki, które stanowią ryzyko wystąpienia podwyższonego poziomu cholesterolu we krwi. Jeżeli jeden z nich dotyczy Ciebie, powinieneś uważniej obserwować swój organizm i spróbować wyeliminować dany czynnik.

• nadwaga
• niezdrowa dieta
• brak aktywności fizycznej (brak ruchu i ćwiczeń)
• nadmiar słodyczy w diecie
• palenie papierosów
• wiek, im wyższy tym ryzyko jest większe
• niektóre choroby np. cukrzyca
• obciążenie rodzinne (wysoki cholesterol wśród krewnych)

Prawidłowy poziom cholesterolu

Całkowity cholesterol nie powinien przekraczać 200mg/dl, norma dla frakcji LDL(złego cholesterolu) to 130mg/dl a poziom frakcji HDL (dobrego cholesterolu) to u kobiet więcej niż 45mg/dl a u mężczyzn więcej niż 35mg/dl.

Jak zbadać poziom cholesterolu ?

Badanie cholesterolu można wykonać testami dostępnymi w aptekach, jednak w ten sposób oznaczymy tylko poziom cholesterolu całkowitego. Najlepszym rozwiązaniem jest przeprowadzenie badania krwi wyodrębniając cholesterol całkowity, frakcje HDL i LDL. W każdym wypadku należy się odpowiednio przygotować do badania. Na pobranie krwi do oznaczenia poziomu cholesterolu najlepiej wybrać się z samego rana, ponieważ trzeba wykonywać je na czczo. Najlepiej 9-12h przed udaniem się do laboratorium nic nie jeść.

Jak często badać cholesterol?

Osoby, które ukończyły 20 lat powinny badać poziom cholesterolu raz na 5 lat. Jeżeli jednak okaże się zbyt wysoki należy wprowadzić dietę i kontrolować cholesterol co roku do uzyskania prawidłowych wartości.

Sposoby na obniżenie cholesterolu

DIETA

Dieta niskocholesterolowa to taka, która zawiera mało tłuszczy nasyconych a dużo nienasyconych. W jakich produktach znajdziemy w/w składniki? Najprościej zapamiętać, że tłuszcze nasycone to te, które w temperaturze pokojowej zachowują stałą konsystencję i są pochodzenia zwierzęcego np. masło, smalec. Tłuszcze nienasycone to tłuszcze pochodzenia roślinnego, w temperaturze pokojowej zachowujące płynną konsystencję np. oliwa z oliwek, olej rzepakowy. Dbając o dietę niskocholesterolową powinno ograniczyć się spożywanie tłuszczy zwierzęcych zawartych w mięsie i nabiale a zastąpić je tłuszczami nienasyconymi, w które bogate są ryby, orzechy, avokado czy olej rzepakowy

         Czego nie wolno jeść?                            Co należy jeść?

• jasne, białe pieczywo                                                       pieczywo razowe
• pasztety, konserwy                                                           otręby razowe
• frytki, hamburgery                                                              ryże, kasze
• pączki, drożdżówki                                                            jaja
• pełnotłuste sery żółte i topione                                       odtłuszczony twaróg
• podroby                                                                              ryby (dorsz, mintaj)
• słodkie soki i herbaty                                                          woda mineralna,herbata zielona
• majonez, śmietana                                                              nasiona słonecznika, dyni
• potrawy z głębokiego tłuszczu                                          chude mięso np. filet z kurczaka
• tłuszcze (smalec, masło)                                                    oliwa z oliwek, olej rzepakowy
• słodycze                                                                             warzywa, owoce
• alkohol                                                                                 czerwone wino

RUCH I AKTYWNOŚĆ

Podjęcie walki z wysokim poziomem cholesterolu wiąże się nie tylko ze zmianą diety, ale również o czym zapomina wielu pacjentów – ze wzmożeniem aktywności fizycznej. Siedzący tryb życia sprzyja niestety większemu poziomowi frakcji LDL. Niestety wiele osób słysząc o wprowadzeniu w życie większej dawki ruchu rezygnuje z walki o zdrowie, ratując się tabletkami obniżającymi poziom cholesterolu we krwi, które powinny być ostatecznym działaniem. Ćwiczenia, które będziemy wykonywać nie muszą być morderczym treningiem wywołującym siódme poty. Ruch ma sprawiać nam przyjemność a przy okazji wzmacniać nasz organizm i walczyć z nadmiarem cholesterolu.

Jakie formy aktywności wykorzystać?

• pływanie
• szybkie codzienne spacery
• jazdę na rowerze
• nordic walking
• kurs tańca
• gimnastykę
• tenis lub inne gry zespołowe

WALKA ZE STRESEM

Naukowcy udowodnili, że przewlekły stres może zgubnie wpływać na stan zdrowia organizmu. Również w walce ze „złym” cholesterolem powinniśmy ograniczać sytuacje stresujące, mogą one bowiem przyczynić się do nagłego wzrostu poziomu frakcji LDL lub utrudnić walkę z wrogiem.

REZYGNACJA Z UŻYWEK

Wspomniałam już o znaczeniu używek w walce z cholesterolem. Pacjenci nie zdają sobie jednak sprawy z tego, że nadmiar alkoholu i palenie papierosów ma negatywny wpływ na proces zwalczania „złego” cholesterolu. Stosują dietę, wzmagają aktywność fizyczną, ale nie odmawiają sobie używek. Pisząc o diecie zaznaczyłam, że alkohol jaki można spożywać podczas walki z frakcją LDL cholesterolu to czerwone wino. Tak właśnie jest, pod warunkiem, ze nie będziemy się nim opijać bez umiaru. W Polsce kultura picia różnie się bardzo od tej we Francji i Włoszech, gdzie wino spożywane jest do obiadu w bardzo małych ilościach. Nasi rodacy, alkohol pijają rzadziej ale wtedy bez umiaru i opamiętania.

DOMOWE SPOSOBY NA OBNIŻENIE FRAKCJI LDL

Tak jak wiele jest ludzi tak też wiele jest opinii na temat domowych sposobów na obniżenie cholesterolu we krwi. Jednak za najskuteczniejsze uznaje się kilka wybranych.

• picie tranu bogatego w nienasycone kwasy tłuszczowe i ogrom witamin
• picie świeżego soku z pomarańczy bogatego w fitosterole zwalczające frakcję LDL
• regularne i częste posiłki (5xdziennie) sprzyjają walce z nadmiarem złego cholesterolu.
• spożywanie 5-6 łyżek stołowych dziennie oleju lnianego, którego składnik kwas alfa-linolenowy skutecznie obniża poziom frakcji LDL. Więcej o działaniu oleju lnianego tutaj
• suplementacja czosnkiem, który naturalnie wspomaga metabolizm tłuszczów   obniżając poziom cholesterolu.

OBNIŻENIE POZIOMU „ZŁEGO” CHOLESTEROLU LEKAMI

Jeżeli zmiana diety, zwiększenie aktywności fizycznej i stosowanie domowych sposobów nie pomagają w walce ze zbyt wysokim poziomem cholesterolu LDL, należy zasięgnąć porady lekarza, który najprawdopodobniej zapisze nam leki obniżające jego poziom.

• statyny to środek, który obniża poziom cholesterolu LDL i jest zalecany pacjentom z ryzykiem choroby wieńcowej lub udaru mózgu. Jego dawka określana jest indywidualnie dla każdego pacjenta.
• fibraty to leki, które stosuje się pomocniczo w momencie kiedy pacjent ma zbyt niski poziom cholesterolu HDL tzw. dobrego cholesterolu.
• regulatory kwasu żółciowego stosuje się na zlecenie lekarza. Powodują one, „zły” cholesterol jest usuwany wraz z kwasem żółciowym z organizmu pacjenta.