Mimo XXI w. i wciąż rozwijającej medycyny, poród przedwczesny to wciąż bardzo duży problem w położnictwie. Kiedy dziecko rodzi się przed terminem czyha na nie wiele niebezpieczeństw. Ryzyko chorób i powikłań u maleństwa maleje wraz z wiekiem ciążowym.

Postęp współczesnej medycyny pozwala na uratowanie dziecka, które urodzi się już w 24 t.c Jednak najlepiej jeśli noworodek przychodzi na świat w odpowiednim momencie, który jest dla niego bezpieczny i nie prowadzi do zdrowotnych powikłań typu : retinopatii wcześniaczej, zespołu zaburzeń oddychania, wady słuchu, dysplazji oskrzelowo – płucnej.

KIEDY MOWA O PORODZIE PRZEDWCZESNYM?

Poród jest określany mianem przedwczesnego, kiedy następuje przed planowanym terminem, między 23 – 37 tygodniem ciąży. Dzieci rodzące się przed terminem nazywane są wcześniakami. Cechują się one niedojrzałością układów m.in. oddechowego i  nerwowego oraz są nieprzystosowane do samodzielnego funkcjonowania. Waga wcześniaków waha się między 500g a 2500g w zależności, w którym tygodniu ciąży przyszły na świat. Przedział wagowy jest umowny bowiem zdarzają się noworodki, które przekraczają granice 2500g (moja córeczka urodzona w 35+5 t.c ważyła 2810g)

Poród przedwczesny określamy wg :

- czasu trwania ciąży:

• < 28 tc. – skrajnie przedwczesny
• < 32 – 28 tc. – bardzo przedwczesny
• 32 – 36 tc. – miernie przedwczesny

- ciężaru ciała dziecka:

• < 1000 mg. – skrajnie mała masa
• < 1500 mg. – bardzo mała masa

RODZAJE PORODU PRZEDWCZESNEGO

• poród przedwczesny zagrażający występuje gdy możliwe jest wyhamowanie czynności skurczowej i zatrzymanie rozwierania szyjki macicy. Uznajemy, że poród przedwczesny następuje gdy pojawia się 4-7 skurczy/h, szyjka macicy skraca się do 60% a rozwarcie jest mniejsze niż 3 cm
• poród przedwczesny w toku to regularna czynność skurczowa (co ok. 10 min.), równoczesne rozwieranie się szyjki macicy powyżej 3 cm oraz skrócenie szyjki o  80%
• poród przedwczesny dokonany to  zakończenie ciąży miedzy 22– 37 tyg. ciąży.

OBJAWY PORODU PRZEDWCZESNEGO

Objawy są bardzo podobne do objawów porodu w terminie. Jednak niektóre dolegliwości wcześniej mogą zwiastować, że z ciążą dzieje się coś niedobrego.

• ból podobny do bólu miesiączkowego
• ucisk w podbrzuszu
• twardy, stawiający się brzuch
• ciągnący ból w pachwinach, który może świadczyć o rozwieraniu szyjki macicy
• napięcie, ból odczuwany w pochwie w obrębie szyjki macicy
• plamienie lub krwawienie
• częstsze oddawanie moczu przy prawidłowych wynikach badania ogólnego moczu
• wzmożona wydzielina z pochwy

CZYNNIKI WYWOŁUJĄCE PORÓD PRZEDWCZESNY

Czynniki matczyne

• obciążony wywiad położniczy,
• wady rozwojowe macicy,
• ciąża mnoga,
• niewydolność cieśniowo-szyjkowa,
• patologia łożyska,
• mięśniaki macicy,
• nadciśnienie indukowane ciążą,
• infekcje dróg moczowych i pochwy,
• cukrzyca,
• wielowodzie
• infekcja błon płodowych,
• zaburzenia w przepływie maciczno – łożyskowym,
• wady szyjki macicy

Czynniki socjalne i psychologiczne

• niski poziom socjalno – ekonomiczny,
• niski poziom wykształcenia,
• niedożywienie,
• ciężka praca fizyczna,
• wiek < 18 lat i > 35 lat,
• wielorodność,
• palenie tytoniu,
• choroby własne i w rodzinie,
• śmierć w rodzinie
• sytuacje konfliktowe,
• stres z powodu przeciążenia pracą zawodową i domową
• lęk o potencjalną utratę ciąży

POSTĘPOWANIE W ZAGRAŻAJĄCYM PORODZIE PRZEDWCZESNYM

Podstawowym postępowaniem w zagrażającym porodzie przedwczesnym jest zapewnienie ciężarnej spokoju fizycznego oraz psychicznego np. zrezygnowania z pracy zawodowej. Przede wszystkim jednak należy kobiecie z zagrożoną ciążą włączyć tokolizę, która ma działanie rozluźniające mięsień macicy poprzez pobudzenie receptorów B-adrenergicznych macicy.

Najczęściej tokolizę stosuje się podając środki takie jak :

- Fenoterol, Partusisten: rozszerza drogi oddechowe i ułatwia oddychanie, przyspiesza czynność serca oraz hamuje skurcze macicy. Efekt leku pojawia się po 30 minutach od momentu podania i utrzymuje się 3-4 godzin. Skutkami ubocznymi zażywania Fenoterolu są drżenia rąk, niepokój, kołatanie serca, nudności, bóle głowy. Tokoliza Fenoterolem nie ma wpływu na stan zdrowia dziecka. Jedynym skutkiem ubocznym u noworodka może być dłużej trwająca żółtaczka fizjologiczna.

- Isoptin, Staveran : reguluje rytm serca oraz oddziałuje na system przewodzenia impulsów w sercu, dlatego stosowany jest łącznie z Fenoterolem, który wywołuje przyspieszoną pracę serca.

- Aspargin, Magnez : stosuje się go łącznie z Fenoterolem lub jako sam środek zapobiegający skurczom. Jest jednak o tyle słabszy, że jako samodzielny środek wyciszający zażywają go ciężarne z lekkimi dolegliwościami, które mogą prowadzić do zagrażającego porodu przedwczesnego.

- No-Spa : jest bardzo często stosowanym lekiem działającym rozkurczowo. Jednak duże dawki stosowane przez kilka tygodni mogą prowadzić do niskiego napięcia mięśniowego u noworodka, a co za tym idzie poporodowych wizyt u rehabilitanta.

- Relanium : działa tłumiąco na centralny układ nerwowy, obniża napięcie mięśni szkieletowych, ułatwia wyciszenie i zasypianie. Stosuje się go u ciężarnych, które łatwo się denerwują, przeżywają silne emocje. Nie powinien być przyjmowany regularnie a w sporadycznych przypadkach, ponieważ może prowadzić do uzależnienia. Noworodki, których mamy regularnie zażywają Relanium często rodzą się ospałe, wyciszone i bardzo spokojne.

Jeżeli przyjmowanie leków, odpoczynek i relaks w warunkach domowych nie przynoszą pożądanych rezultatów ciężarna kierowana jest na oddział patologii ciąży, gdzie włącza się tokolizę dożylną.