Resuscytacja kobiety w ciąży
U ciężarnej może dojść do ucisku żyły głównej dolnej i aorty przez macicę – zespół aortalno-żylny Ucisk na żyłę główną dolną prowadzi do zmniejszenia objętości krwi dopływającej do serca, przez co obniża się rzut serca i ciśnienie tętnicze. Ucisk na aortę obniża przepływ krwi w krążeniu łożyskowym i może doprowadzić do niedotlenienia płodu.
Pamiętaj, uniesienie prawego biodra o kąt 30 stopni eliminuje ucisk macicy na aortę i żyłę główną dolną.
Resuscytację należy przeprowadzać według schematu dla osoby dorosłej, uważając aby nie uciskać brzucha poszkodowanej.
Resuscytacja niemowlęcia
(dziecko do 1 roku życia)
Drogi oddechowe
- Sprawdź czy niemowlę jest przytomne. W tym celu uderz w stópkę i obserwuj reakcję. Jednocześnie sprawdź reakcję na głos. Jeżeli nie reaguje to jest nieprzytomne.
- Wezwij pomoc. Zrób to sam bez oddalania od niemowlęcia, albo jeśli w pobliżu jest inna osoba, niech ona to zrobi. Oddalić się w celu wezwania pomocy możesz po 1 minucie prowadzenia resuscytacji.
- Ułóż niemowlę na plecach. Jeżeli niemowlę mogło doznać wcześniej urazu głowy lub kręgosłupa – najpierw je unieruchom.
- Udrożnij drogi oddechowe. U osoby nieprzytomnej samoistnie dochodzi do zablokowania dróg oddechowych przez opadający język i nagłośnię. Stań z boku niemowlęcia. Odegnij głowę ku tyłowi kładąc rękę na czole niemowlęcia i unieś żuchwę dwoma palcami drugiej ręki. Głowa niemowlęcia nie odchyla się tak bardzo jak u dorosłego – uzyskaj efekt skierowania ust w górę. Sprawdź wzrokiem zawartość jamy ustnej. Przeszkodą może być zabawka, wymiociny lub pokarm. Tylko jeżeli stwierdzisz obecność ciała obcego – usuń je. Nie stosuj manewru wymiatania na ślepo.
Oddychanie
- Sprawdź czy niemowlę oddycha.
- Pochyl się nad niemowlęciem
- Staraj się usłyszeć szmer wdychanego/wydychanego powietrza
- Obserwuj ruchy klatki piersiowej
- Oddech bada się przez 10 sekund
- UWAGA! Bardzo wolny, nieregularny oddech jak również westchnienia (także w czasie ucisków klatki piersiowej) również należy uznać za BRAK ODDECHU!
- Jeżeli niemowlę nie oddycha, wykonaj 5 wstępnych wdechów
- W wentylacji niemowlęcia stosuje się inne metody:
- Metoda usta – usta – nos – ratownik obejmuje swoimi ustami jednocześnie usta i nos niemowlęcia.
- Metoda usta – nos – ratownik wdmuchuje powietrze przez nos niemowlęcia zamykając jednocześnie jego usta.
- Także objętość powietrza jest mniejsza i zajmuje tyle ile mieści się w ustach ratownika. Ratownik cały czas powinien kontrolować ruchy oddechowe klatki piersiowej niemowlęcia. Po każdym wdechu trwającym ok. 1 sekundy powinien nastąpić bierny wydech.
- Jeżeli po wykonaniu dwóch wdechów klatka piersiowa nie opada, należy ponownie sprawdzić stan dróg oddechowych.
Krążenie
Uciskanie klatki piersiowej
Metoda pierwsza – dwóch ratowników
- Niemowlę leży na plecach na twardym podłożu.
- Ucisk dwoma kciukami w dolnej połowie mostka 1 cm poniżej linii międzysutkowej obejmując dłońmi tułów niemowlęcia
- Ucisk mostka na głębokość 1,5 – 2 cm w tempie powyżej 100/minutę
- Wykonuje się w cyklach 15:2 – 15 uciśnięć / 2 wdechy; ok. 6 cykli/minutę
Metoda druga – jeden lub dwóch ratowników
- Niemowlę leży na plecach na twardym podłożu.
- Ucisk opuszkami dwóch palców w dolnej połowie mostka 1 cm poniżej linii międzysutkowej
- Ucisk mostka na głębokość 1,5 – 2 cm w tempie powyżej 100/minutę
- Wykonuje się w cyklach 15:2 – 15 uciśnięć / 2 wdechy; ok. 6 cykli/minutę
- Po każdej serii uciśnięć należy ponownie udrożnić drogi oddechowe przez odgięcie głowy ku tyłowi. Dopiero po tej czynności można wykonywać oddechy ratownicze.
Resuscytację niemowlęcia należy prowadzić do momentu:
- Powrotu oddychania i krążenia
- Przekazania poszkodowanego lekarzowi
- Zmęczenia ratownika uniemożliwiającego dalszą akcję ratunkową.
W sytuacji, gdy nie jest możliwe wykonywanie przez ratującego wdechów ratowniczych można wykonywać samo uciskanie klatki piersiowej w tempie >100/min, nieprzerwanie.
Gdy ratowników jest 2 lub więcej, warto zmieniać się co 2 minuty. Zapobiegnie to szybkiemu wyczerpaniu sił.
Powikłania resuscytacji
- Nadmuchanie powietrza do żołądka może prowadzić do cofnięcia się treści żołądkowej i przedostania się jej do płuc w efekcie czego może rozwinąć się zachłystowe zapalenie płuc.
- Zbyt silny nacisk na mostek może prowadzić do jego złamania
- Źle zlokalizowany nacisk może prowadzić do złamania żeber, oderwania ich od mostka. Złamane żebra mogą uszkodzić opłucną powodując odmę, uszkodzić naczynia powodując krwiak. Złamany wyrostek mieczykowaty może uszkodzić wątrobę i śledzionę
Mimo ryzyka powikłań – zawsze warto prowadzić resuscytację!
Resuscytacja dziecka
Drogi oddechowe
- Sprawdź czy dziecko jest przytomne. W tym celu chwyć je za barki i potrząśnij. Zadaj proste pytanie. Jeżeli nie reaguje to jest nieprzytomne.
- Wezwij pomoc. Zrób to sam bez oddalania od dziecka. Jeśli w pobliżu jest inna osoba, niech ona to zrobi. Oddalić się w celu wezwania pomocy możesz po 1 minucie prowadzenia resuscytacji.
- Ułóż dziecko na plecach. Jeżeli dziecko mogło doznać wcześniej urazu głowy lub kręgosłupa – najpierw trzeba je unieruchomić!
- Udrożnij drogi oddechowe. U osoby nieprzytomnej samoistnie dochodzi do zablokowania dróg oddechowych przez opadający język i nagłośnię. Stań z boku dziecka. Odegnij głowę ku tyłowi kładąc rękę na czole dziecka i unieś żuchwę dwoma palcami drugiej ręki. Głowa dziecka nie odchyla się tak bardzo jak u dorosłego. Sprawdź wzrokiem zawartość jamy ustnej. Przeszkodą może być proteza, zabawka, wymiociny lub pokarm. Jeżeli stwierdzisz obecność ciała obcego – usuń je.
Oddychanie
- Sprawdź czy dziecko oddycha.
- Pochyl się nad dzieckiem
- Staraj się usłyszeć szmer wdychanego/wydychanego powietrza
- Obserwuj ruchy klatki piersiowej
- UWAGA! Bardzo wolny, nieregularny oddech jak również westchnienia (także w czasie ucisków klatki piersiowej) również należy uznać za brak oddechu.
- Oddech bada się przez 10 sekund
- Jeżeli dziecko nie oddycha wykonaj 5 wstępnych wdechów
- Metody wykonywania wdechów ratunkowych:
- Metoda usta – usta – ratownik obejmuje swoimi ustami usta dziecka, jednocześnie palcami zatyka nozdrza. Po wykonaniu wdechu zwalnia ucisk nosa.
- Metoda usta – nos – ratownik wdmuchuje powietrze przez nos dziecka zamykając jednocześnie jego usta.
- Po każdym wdechu trwającym ok. 1 sekundy powinien nastąpić bierny wydech. Ratownik cały czas powinien kontrolować ruchy oddechowe klatki piersiowej dziecka.
Jeżeli po wykonaniu dwóch wdechów klatka piersiowa poszkodowanego nie opada, należy ponownie sprawdzić stan dróg oddechowych.
Krążenie
- Uciskanie klatki piersiowej
- Dziecko leży na plecach na twardym podłożu.
- Ratownik klęka z boku poszkodowanego.
- Ratownik kładzie część dłoniową nadgarstka na mostku 2 palce powyżej łuku żebrowego lub gdy ma problem z lokalizacją łuku żebrowego – na środku klatki piersiowej. Splata palce obu dłoni jedna nad drugą. Wykonując uciśnięcia stara się przenosić ciężar na nadgarstki. Masaż u małego dziecka można wykonywać jedną ręką.
- Uciska mostek na głębokość 2,5 – 3,8 cm w tempie 100/minutę
- Wykonuje się w cyklach 30:2 – 30 uciśnięć – 2 wdechy; ok. 3 cykli/minutę
- Po każdej serii uciśnięć należy ponownie udrożnić drogi oddechowe przez odgięcie głowy ku tyłowi. Dopiero po tej czynności można wykonywać wdechy ratownicze.
- Resuscytacja jest mniej męcząca przy pochyleniu się nad poszkodowanym zachowując wyprostowane łokcie. Wykorzystuje się wtedy ciężar własnego ciała.
Resuscytację dziecka prowadzi się do momentu:
- Powrotu oddychania i krążenia
- Przekazania poszkodowanego lekarzowi
- Zmęczenia ratownika uniemożliwiającego dalszą akcję ratunkową.
W sytuacji, gdy nie jest możliwe wykonywanie przez ratującego wdechów ratowniczych można wykonywać samo uciskanie klatki piersiowej w tempie 100/min, nieprzerwanie.
Gdy ratowników jest 2 lub więcej, warto zmieniać się co 2 minuty. Zapobiegnie to szybkiemu wyczerpaniu sił.
Zadławienie kobiety w ciąży
Zarówno u przytomnej jak i nieprzytomnej ciężarnej nie wykonuje się uciśnięć nadbrzusza. Uciska się klatkę piersiową.
Zadławienie dziecka
Jeżeli dziecko jest przytomne należy:
- nakłonić dziecko do kaszlu
- silnie uderzyć 5 razy w okolicę międzyłopatkową
- wykonać 5 razy uciśnięcia nadbrzusza. Stając z tyłu poszkodowanego, obejmuje się go rękoma kładąc jedną pięść na nadbrzuszu (pod mostkiem) drugą ręką chwyta pięść pierwszej. Wykonuje silne uciśnięcia w kierunku górno-tylnym. Z uwagi na możliwość utraty przytomności przez poszkodowanego ratownik powinien go asekurować – wstawić stopę między stopy poszkodowanego i oprzeć poszkodowanego o swoje biodro.
- Powtarzać punkty 2 i 3 do momentu udrożnienia dróg oddechowych lub utraty przytomności przez dziecko
Jeżeli dziecko jest nieprzytomne należy:
- Wezwać pomoc
- Skontrolować zawartość jamy ustnej. Usunąć widoczne ciało obce. Nie stosować manewru wymiatania na ślepo.
- Udrożnić drogi oddechowe. Wykonanie:
- Stań z boku dziecka. Odegnij głowę ku tyłowi kładąc rękę na czole dziecka i unieś żuchwę dwoma palcami drugiej ręki. Głowa dziecka nie odchyla się tak bardzo jak u dorosłego – uzyskaj efekt skierowania ust w górę.
- Wykonać 2 wdechy i skontrolować rezultaty – obserwacja wychyleń klatki piersiowej.
- Repozycja głowy – powtórzyć punkt 3 w celu eliminacji wcześniejszego błędu ratownika.
- Ponownie wykonać 2 wdechy i skontrolować rezultaty – obserwacja wychyleń klatki piersiowej.
- 5 uciśnięć nadbrzusza – ratownik klękając nad poszkodowanym kładzie część dłoniową nadgarstka jednej ręki na nadbrzuszu poszkodowanego, drugą dłoń opiera na pierwszej i wykonuje silne uciśnięcia w kierunku głowy i grzbietu poszkodowanego.
Zadławienie niemowlęcia
Jeżeli niemowlę jest przytomne należy:
- Skontrolować otoczenie niemowlęcia w poszukiwaniu możliwych przedmiotów, którymi mogło się zadławić.
- Stabilizując głowę i tułów niemowlęcia ratownik kładzie je na swoim przedramieniu twarzą ku dołowi. Głowa niemowlęcia powinna znajdować się niżej niż tułów.
- Wykonuje 5 uderzeń między łopatkami
- Bierze niemowlę na drugie przedramię odwracając je na plecy
- Wykonuje 5 uciśnięć w dolnej połowie mostka 1 cm poniżej linii międzysutkowej na głębokość 1,5 – 2 cm.
- Powtarzać punkty 2 do 5 do momentu udrożnienia dróg oddechowych lub utraty przytomności przez niemowlę.
Jeżeli niemowlę jest nieprzytomne należy:
- Wezwać pomoc
- Skontrolować zawartość jamy ustnej. Usunąć widoczne ciało obce. Nie stosować manewru wymiatania na ślepo.
- Udrożnić drogi oddechowe. Wykonanie:
- Stań z boku niemowlęcia. Odegnij głowę ku tyłowi kładąc rękę na czole niemowlęcia i unieś żuchwę dwoma palcami drugiej ręki. Głowa niemowlęcia nie odchyla się tak bardzo jak u dorosłego – uzyskaj efekt skierowania ust w górę.
- Wykonać 2 wdechy i skontrolować rezultaty – obserwacja wychyleń klatki piersiowej.
- Repozycja głowy – powtórzyć punkt 3 w celu eliminacji wcześniejszego błędu ratownika.
- Ponownie wykonać 2 wdechy i skontrolować rezultaty – obserwacja wychyleń klatki piersiowej.
- 5 uderzeń między łopatkami i 5 uciśnięć mostka według schematu przedstawionego wyżej.